wtorek, 28 maja 2013

Kulinarna historia Polski

Od dłuższego czasu obserwujemy w Polsce fascynację kuchniami świata. Patrząc na restauracyjne menu, można dojść do wniosku, że pizza i kebab faktycznie stały się naszymi narodowymi przysmakami, a z sushi niektórzy uczynili już nawet potrawę wigilijną. 

Potwierdzają to telewizyjne „Kuchenne rewolucje”, gdzie Magda Gessler, co tydzień zmaga się z restauratorami nie mającymi pojęcia o regionalnych potrawach i historii miejsc, w których mieszkają. 

Owszem, podróże kształcą, zanim jednak zagalopujemy się w kursowaniu dookoła świata, warto poznać rodzimą tradycję i korzenie smaków. 

Gdy zaczniemy zgłębiać zagadnienie bardzo szybko okaże się, jak małą i często błędną wiedzę mamy na ten temat. 

Idealną pozycją do odrobienia lekcji w tym względzie jest „Historia polskiego smaku. Kuchnia. Stół. Obyczaje” Mai i Jana Łozińskich. Wyśmienita lektura nie tylko dla wielbicieli kuchni, ale także fascynatów historii.

Maja i Jan Łozińscy od dawna zajmują się badaniem i popularyzowaniem historii życia codziennego w Polsce, zwłaszcza okresu Drugiej Rzeczypospolitej. Na swoim koncie mają m.in. publikację: „W ziemiańskim dworze”, „W przedwojennej Polsce, „Smaki dwudziestolecia”, „Bale i bankiety w Drugiej Rzeczypospolitej”.

„Historia polskiego smaku” to fascynująca, obejmująca 1000 lat podróż w czasie. Autorzy dokonali następującego podziału: Kuchnia Piastów i Jagiellonów, Przy sarmackim stole, Od Sasów do króla Stasia, Kuchnia ziemiańska, czyli narodowa, Przedwojenne smaki, Za Bieruta i Gomułki. W każdym z rozdziałów znajdziemy informację na temat podstawowych składników żywnościowych w danej epoce, stosunku do mięsa, warzyw, charakterze upraw, rodzimych i przybyłych ze świata przyprawach, spożywanych trunkach. Obok wiadomości o menu na dworach królewskich i w innych warstwach społeczeństwa, Łozińscy badają także związki polskiej tradycji kulinarnej z wierzeniami religijnymi i ludowymi. Ich wpływ na kuchnię był bardzo silny, zwłaszcza w okresie średniowiecza. Autorzy śledzą też zmieniające się na przestrzeni wieków „mody smakowe”, czy zagraniczne odkrycia, które na stałe „weszły do naszych garnków”.

Istotnymi, szeroko omówionymi w opracowaniu zagadnieniami są sposoby celebrowania i podawania posiłków, zasady savoir vivre, które stosowano, a raczej, do których nie dostosowywano się przy stole. W tekście znajdziemy mnóstwo opisów królewskich uczt i biesiad, zaczerpniętych zarówno z literatury, jak i korespondencji. W tak kompletnym materiale, nie została oczywiście pominięta kwestia rodzajów używanych naczyń, zastaw i narywaniu stołu. Autorzy sporo uwagi poświęcają też „architekturze” pomieszczeń kuchennych, ich rozmieszczeniu i wyposażeniu.

Jeśli z dotychczasowego opisu treści wnioskujecie, że jest to kolejne nudne i „suche” kompendium historyczne jesteście w błędzie. Łozińscy, przygotowując „Historię polskiego smaku”, wykorzystali bardzo bogaty materiał źródłowy. Jak możemy przeczytać we wstępie były to m.in. inwentarze, relacje z podróży, poradniki i kalendarze gospodarskie. Dzięki temu całość ma ogromną wartość merytoryczną i jest najbardziej rzetelną, tego typu publikacją na rynku. Dane faktograficzne zostały okraszone mnóstwem anegdot, wypisów z literatury, a to z kolei sprawia, że tekst czyta się momentami jak powieść przygodową, od której trudno się oderwać.


W omówieniu warto również zwrócić uwagę na piękne, staranne wydanie książki. Treść jest bogato ilustrowana miniaturami, portretami, rycinami. Przy tego rodzaju publikacjach jest to normą, cieszy jednak dobra jakość i kompozycja zamieszczonych materiałów. Wygodny jest także format wydania, który sprawia, że pomimo znacznej objętości (295 stron) książkę „dobrze się trzyma”. Całość została wzbogacona o słownik potraw i produktów dawnej kuchni polskiej oraz bibliografię, co ważne szczególnie dla kulinarnych pasjonatów. Lektura z pewnością jest pożywką nie tylko intelektualną, ale także przyjemnością estetyczną. Konsumpcję, więc czas zacząć!

Ocena: 8/10
M. i J. Łozińscy, „Historia polskiego smaku. Kuchnia. Stół. Obyczaje. Wydawnictwo Naukowe PWN 2013.
*Książkę zrecenzowałam dzięki uprzejmości Domu Wydawniczego PWN. http://www.dwpwn.pl/


3 komentarze:

  1. Przed zakupem powtrzymuje mnie tylko cena, przegladalam ksiazke w ksiegarni, piekne wydanie. Mam nadzieje, ze kiedys bede mogla sie nia cieszyc:)

    OdpowiedzUsuń
  2. Problem z polską kuchnią jest taki, że w większości domów sprowadza się ona do niezbyt apetycznego, odgrzewanego schabowego. Sami Polacy ją traktują po macoszemu.

    OdpowiedzUsuń
  3. "W ziemiańskim dworze" mam na półce, chętnie sięgnę i po tą publikację:)

    OdpowiedzUsuń