Dziwny jest ten świat

„Z nowego wspaniałego świata” Güntera Wallraffa to lektura obowiązkowa w czasach kryzysu ekonomicznego. Jak słusznie zauważają krytycy, mogłaby się ona stać biblią ruchu „oburzonych”. Autor bezlitośnie obnaża w niej bowiem wszystkie wady systemu i współczesnego społeczeństwa.

Günter Wallraff jest specjalistą od tzw. dziennikarstwa uczestniczącego. Po opublikowaniu reportażu z pracy w redakcji tabloidu „Bild”, zyskał sławę dziennikarza-demaskatora. Od tego momentu traktowany jest w Niemczech jak instytucja, a każda jego publikacja odbija się szerokim echem i przynosi z reguły efekty polityczne.

„Z nowego wspaniałego świata” to zbiór siedmiu reportaży. Autor staje się w nich czarnoskórym imigrantem  z Somalii, bezdomnym koczującym w niemieckich miastach, telemarketerem oraz pracownikiem piekarni produkującej bułki dla Lidla. Jako czarnoskóry próbuje m.in. wynająć mieszkanie, miejsce na kempingu oraz dołączyć do wycieczki emerytów. Na każdym kroku spotyka się z ignorancją i brakiem szacunku. 

Udowadnia tym samym, że rasizm i ksenofobia w zachodnioeuropejskim społeczeństwie mają się całkiem dobrze. Jako bezdomny odwiedzający noclegownie pokazuje, że mimo rozwoju gospodarczego państwo nie interesuje się losem osób pozbawionych dachu nad głową i robi niewiele w kierunku poprawy warunków ich bytu. Najwięcej uwagi dziennikarz poświęca ujawnieniu metod i warunków pracy, które panują w koncernach i sieciach handlowych. Dzięki lekturze możemy poznać skalę oszustw stosowanych w telemarketingu oraz dowiedzieć się m.in., że powszechnie lubiana sieć sklepów i kawiarni oferuje warunki pracy rodem z czasów wczesnego kapitalizmu.

Największym atutem książki jest zastosowana przez Wallraffa metoda dziennikarstwa wcieleniowego. Dzięki niej czytelnicy mają możliwość zajrzenia „za kulisy” wielkich firm i poznania w szczegółach mechanizmów ich działania. Ponadto opisywane zdarzenia zyskują na wiarygodności, gdyż większości rzeczy autor doświadczył na własnej skórze. Ten rodzaj reportaży niejako automatycznie uruchamia u odbiorców emocje, skłania do refleksji i każe postawić się na miejscu bohaterów. Uwagę zwraca też styl, w którym zostały napisane wszystkie teksty. Mimo że dziennikarz opowiada się po stronie pokrzywdzonych, udaje mu się jednocześnie zachować dystans i opisywać niekiedy wstrząsające fakty „na chłodno”, co jest niezbędne do obiektywnego zaprezentowania materiału.

„Z nowego wspaniałego świata” to książka boleśnie aktualna. Zwłaszcza teraz, gdy przez Europę przetacza się kolejna fala kryzysu ekonomicznego, a w Polsce toczą się burzliwe dyskusje na temat reformy emerytalnej, bezrobocia wśród młodych ludzi i problemu tzw. umów śmieciowych. Jest to także lektura uniwersalna, poruszane w niej kwestie dotyczą, dotyczyły, bądź wkrótce będą dotyczyć właściwie każdego z nas. 

Po zakończeniu czytania trudno nadal trwać w przekonaniu, że żyjemy w najlepszym ze światów. Istnieje jednak pewien pozytywny aspekt – dobrze, że są jeszcze tacy dziennikarze jak Günter Wallraff, którzy traktują swój zawód jako misję i wierzą, że dzięki niemu mogą zmieniać rzeczywistość na lepsze. Pozytywne będzie też, jeśli po zapoznaniu się z tekstem zastanowimy się przez chwilę, czy bułeczki z Lidla popijane kawą ze Starbucksa naprawdę tak bardzo nam smakują?

Ocena 8/10

G. Wallraff, „Z nowego wspaniałego świata”, Wydawnictwo Czarne 2012.
* Książkę zrecenzowałam dzięki uprzejmości wydawnictwa Czarne http://czarne.com.pl/