Autor wstrząsającej powieści "Łaskawe" po raz kolejny bada ciemną stronę ludzkiej natury, tym razem w Czeczenii - jednym z najbardziej zapalnych punktów globu.
Jonathan Littell jest znawcą Czeczenii. Przebywał tam podczas dwóch ostatnich wojen w 1996 i 1999 r. z misją humanitarną. W latach 1993-2001 pracował dla organizacji Action contre la Faim. "Czeczenia. Rok III" to efekt podróży odbytej w kwietniu 2009 r., w trzecim roku rządów prezydenta Ramzana Kadyrowa.
Ze wstępu dowiadujemy się, że głównym celem pisarza było spotkanie z przywódcą kraju planowane od 2008 r., do którego w rezultacie nie doszło. Reportaż w pierwotnej wersji miał przedstawiać optymistyczną ocenę zdarzeń. Zabójstwo Natalii Estemirowej w lipcu 2009 r. sprawiło jednak, że czytamy zupełnie inną książkę.
Czeczenia widziana oczami Littella jawi się jako państwo pełne sprzeczności i kontrastów. W pełni odbudowany po wojnie Grozny wita przyjezdnych nowoczesnymi wieżowcami, poruszanie się po mieście nie stanowi problemu, a turystom oferowany jest europejski standard usług. Za fasadą dobrobytu kryje się jednak surowy reżim stosujący przemoc, w którym kobiety traktowane są przedmiotowo. Kadyrow kreujący się na ludzkiego pana dbającego o rozwój i odbudowę kraju, który rozdaje swoim "wiernym" luksusowe samochody i zegarki, faktycznie jest bezwzględnym, nieznoszącym sprzeciwu tyranem, który w okrutny sposób eliminuje swoich wrogów.
Autor opisując często dramatyczne wydarzenia, zachowuje charakterystyczny dla profesjonalnego reportera dystans, który wydaje się niezbędny do pełnego przedstawienia i trzeźwej oceny sytuacji.
O Czeczenii nie da się pisać, unikając kontekstu politycznego. Littell również skrupulatnie go omawia, nie zapominając przy tym, że najważniejszy jest punkt widzenia i historie zwykłych ludzi. To skupienie na relacjach mieszkańców sprawia, że tekst jest bardziej zrozumiały, a skala dramatu łatwiejsza do wyobrażenia dla osób niezorientowanych w polityce i historii regionu.
Suche i pozbawione emocji przedstawienie faktów wzmacnia uczucie przerażenia i wrażenie nierzeczywistości opisywanych zdarzeń. Te właśnie czynniki nie pozwalają oderwać się od lektury przed ostatecznym jej zakończeniem.
Wszelkie porównania najnowszej książki Jonathana Littella do wielkiego dosłownie i w przenośni tomu „Łaskawe” wydają się bezcelowe. Każdy z nich jest bowiem rewelacyjny w swoim gatunku. Zwolennicy pisarza z pewnością zechcą wybrać się w podróż po kraju, gdzie "wszystko wygląda normalnie… a nocą raz po raz ktoś znika" i nie będą tej decyzji żałować.
Ocena 7/10
J. Littell, „Czeczenia. Rok III”, Kraków 2011.*Tekst opublikowany wcześniej w "Gazecie Młodych" http://gazeta.mlodych.pl/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz